T 3.4.4 Zadania typu maturalnego
Zadanie 1
Poniżej przedstawiono równania czterech reakcji utleniania i redukcji.
I BaH2 + 2H2O → Ba(OH)2 + 2H2
II 2K + 2H2O → 2KOH + H2
III H2 + S → H2S
IV Mg + 2HCl → MgCl2 + H2
a) Spośród reakcji zilustrowanych powyższymi równaniami wybierz te, w których wyniku formalny stopień utlenienia wodoru zwiększa się. Napisz numery, którymi oznaczono równania tych reakcji.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
b) Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie tak, aby zdania były prawdziwe.
1. Substancją pełniącą funkcję reduktora w reakcji I jest (BaH2 / H2O), a substancją pełniącą funkcję utleniacza w reakcji II jest (K / H2O).
2. Jeden mol azotu S w reakcji III (pobiera/oddaje) liczbę moli elektronów równą (dwa/cztery).
3. W reakcji IV jeden mol magnezu oddaje (1 mol / 2 mole / 4 mole) elektronów, ulega więc procesowi (redukcji/utlenienia).
4. W reakcji IV atom magnezu oddaje elektrony walencyjne należące do podpowłoki (3s / 3p).
Zadanie 2
Jony MnO4− w zależności od odczynu ulegają redukcji do drobin, w których manga może występować na różnych stopniach utlenienia. Poniżej przedstawiono reakcję, w której w środowisku kwasowym jony manganianowe(VII) ulegają redukcji do jonów manganu(II)
MnO4− + H2O2 + H+ → Mn2+ + O2 + H2O
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji utleniania i równanie reakcji redukcji zachodzących podczas tego procesu. Uwzględnij, że reakcja przebiega w środowisku kwasowym.
Równanie reakcji utleniania:
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Równanie reakcji redukcji:
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Równanie sumaryczne:
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 3
Poniżej przedstawiono konfigurację elektronową atomów w stanie podstawowym czterech pierwiastków (I–IV).
I 1s22s22p63s23p64s23d104p3
II 1s22s22p63s23p64s13d5
III 1s22s22p63s23p64s1
IV 1s22s22p63s23p64s13d5
Podaj maksymalny stopień utlenienia, jaki może przyjmować pierwiastek IV w związkach chemicznych, oraz określ charakter chemiczny tlenku, w którym pierwiastek IV występuje na najwyższym stopniu utlenienia.
Maksymalny stopień utlenienia: ………….
Charakter chemiczny tlenku: ……………..
Zadanie 4
Związek o wzorze H3AsO3 w środowisku o odczynie kwasowym reaguje z cynkiem zgodnie z następującym schematem:
Zn + H3AsO3 + H+ → Zn2+ + As + H2O
Wybierz w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
1. W opisanej reakcji związek o wzorze H3AsO3 pełni funkcję (reduktora / utleniacza), gdyż ulega (redukcji / utlenieniu). W czasie reakcji stopień utlenienia wodoru (nie ulega zmianie / się zmniejsza / się zwiększa).
Zadanie 5
Poniżej podano schematy dwóch reakcji utleniania i redukcji.
I ……. MnO4− + ……. SO32− + ……. H+ → ……. Mn2+ ……. SO42− + ……. H2O
II ……. I− + ……. H2O2 + ……. H+ → ……. I2 + ……. H2O
a) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory substancji pełniących funkcję utleniacza i pełniących funkcję reduktora w reakcjach zilustrowanych podanymi schematami.
Reduktor | Utleniacz | |
---|---|---|
Reakcja 1 | ||
Reakcja 2 |
b) Oblicz stosunek molowy reduktora do utleniacza w reakcji I.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 6
Uzupełnij tabelę wpisując w odpowiednie miejsce P lub F
P/F | |
---|---|
Pierwiastki I grupy głównej są mocnymi reduktorami, ponieważ mają tendencję do przyjmowania elektronów. | |
W reakcji redoks jest zawsze tylko jeden utleniacz i tylko jeden reduktor. | |
Jeśli do roztworu chlorku sodu doda się bromu elementarnego, to reakcja redoks nie zachodzi to jony chlorkowe zostaną utlenione do chloru cząsteczkowego. | |
Kierunek przebiegu reakcji redoks można ocenić na podstawie wartości potencjałów standardowych. |
Zadanie 7
W podanych niżej reakcjach (1) – (4) wskaż związek/jon, który pełni rolę utleniacza i reduktora.
- P4 + 3NaOH + 3H2O ⟶ PH3 + 3NaH2PO2
- Br2 + 2I– ⟶ 2Br – + I2
- 5Ca + V2O5 ⟶ 2V + 5CaO
- Cl2 + 2OH– ⟶ ClO– + Cl– + H2O
Reakcja (1) | Reakcja (2) | Reakcja (3) | Reakcja (4) | |
utleniacz | ||||
reduktor |
Zadanie 8
Uzupełnij poniższe zdania ー wybierz i podkreśl jedno właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Utleniacze to substancje, które (przyjmują / oddają) elektrony i ulegające (utlenieniu / redukcji), natomiast reduktory to substancje, które (przyjmują / oddają) elektrony i ulegające (utlenieniu / redukcji). Fluorowce są (słabymi / silnymi) utleniaczami, a moc utleniająca fluorowców (maleje / rośnie) w dół grupy.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 9
Uzupełnij tabelę wpisując w odpowiednie miejsce P lub F
P/F | |
---|---|
W reakcji utlenienia pierwiastek zwiększa swój stopień utlenienia przyjmując odpowiednią liczbę elektronów. | |
Reakcja redukcji polega na przyjmowaniu elektronów przez reduktor. | |
Reakcja dysproporcjonowania to taki przypadek reakcji redoks, w której jeden pierwiastek na pośrednim stopniu utlenienia tworzy dwa produkty, w których występuje w jednym na wyższym a drugim na niższym stopniu utlenienia. | |
Nadtlenek wodoru (H2O2) w reakcjach redoks może pełnić rolę zarówno utleniacza jak i reduktora ponieważ tlen w tym związku może się zredukować do stopnia utlenienia (-II) takiego na jakim występuje w wodzie lub ulec utlenieniu do stopnia (0) takiego jak w tlenie cząsteczkowym. |
Zadanie 10
Uzupełnij poniższy tekst, wpisując w odpowiednie miejsca informacje dotyczące struktury elektronowej atomu chloru i jego stopni utlenienia.
1. Atom chloru w stanie podstawowym ma konfigurację elektronową ……………………………. stąd w powłoce walencyjnej tego atomu znajduje się …………………. elektronów. Chlor należy do bloku konfiguracyjnego …………. układu okresowego.
2. Minimalny stopień utlenienia, jaki przyjmuje chlor w związkach chemicznych, jest równy ………………, a maksymalny wynosi ………………….
Zadanie 11
Określ stopień utlenienia chloru w podanych substancjach, wpisując odpowiednie wartości do tabeli.
NaClO4 | NaClO3 | NaClO | Cl2O3 | ClO3 | Cl2 | NaCl | |
stopień utlenienia chloru |
Zadanie 12
Uzupełnij indeksy stechiometryczne (x) podanych związków korzystając z podanych wartości stopnia utlenienia.
CrxO72ー | BaMnOx | PxO3 | HxIO6 | Na2[Sn(OH)]x | AlClx – | |
stopień utlenienia | Cr(VI) | Mn(IV) | P(III) | I(VII) | Sn(IV) | Al(III) |
x |
Zadanie 13
Wśród reakcji redoks można wyróżnić między innymi reakcję dysproporcjonowania, to taki przypadek reakcji redoks, w której jeden pierwiastek na pośrednim stopniu utlenienia tworzy dwa produkty, jeden na wyższym a drugi na niższym stopniu utlenienia
Przykładem takiej reakcji jest następujący proces:
N2O4 + OH− → NO2− + NO3− + H2O
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowoーelektronowy) równania procesów redukcji i utleniania zachodzących podczas opisanej reakcji dysproporcjonacji.
Równanie procesu redukcji:
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Równanie procesu utleniania:
………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 14
Pewna reakcja przebiega zgodnie z ogólnym schematem:
Zn + NO3ー+ OHー ⟶ ZnO22ー+ NH3 + H2O
Napisz w formie jonowej, z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowoーelektronowy), równania procesów redukcji i utleniania zachodzących podczas tej przemiany.
Równanie procesu utleniania:
………………………………………………………………………………………………………………………………
Równanie procesu redukcji:
………………………………………………………………………………………………………………………………
Równanie sumaryczne:
………………………………………………………………………………………………………………………………
Napisz wzory drobin (cząsteczek lub jonów), które w opisanej przemianie pełnią funkcję utleniacza i reduktora.
Utleniacz: ……………. Reduktor: ………………..
Zadanie 15
W wielu reakcjach organicznych następuję zmiana stopnia utlenienia atomu węgla. Na poniższym schemacie przedstawiono przykładowy schemat takich reakcji. /Nowe sprawdzić/
R-CH2OH ⟶ R-CHO ⟶ R-COOH
Uzupełnij poniższe zdania ー wybierz i podkreśl jedno właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Najwyższy stopień utlenienia posiada atom węgla w (alkoholu / aldehydzie / kwasie karboksylowym). Reakcja w wyniku, której z 1 mola aldehydu powstaje jeden mol kwasu karboksylowego jest procesem (utlenienia / redukcji) w trakcie którego (1mol / 2mole / 4mole ) elektronów przechodzą od (utleniacza /reduktora) do (utleniacza / reduktora).
Zadanie 16
Wśród wielu rodzajów reakcji chemicznych można wyróżnić reakcje utlenianiaーredukcji (w skrócie redoks). Poniżej przedstawiono cztery reakcje związków nieorganicznych.
- 2K4Fe(CN)6 + Cl2 ⟶ 2K3Fe(CN)6 + 2KCl
- CaCO3 ⟶ CaO + CO2
- H2S + Cl2 ⟶ 2HCl + S
- 2HNO3 + Ba(OH)2 ⟶ Ba(NO3)2 + 2H2O
Podaj numery reakcji, w których następuje wymiana elektronów pomiędzy reduktorem i utleniaczem.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 17
Uzupełnij tabelę wpisując w odpowiednie miejsce P lub F
P/F | |
---|---|
W nadtlenkach podobnie jak w tlenkach tlen przyjmuje stopień utlenienia (-I) | |
W cząsteczce Na2S2O3 siarka przyjmuje stopień utlenienia (II) | |
Istnieje związek tlenu, w którym tlen przyjmuje stopień utlenienia (II) | |
Reakcje dysproporcjonowania i synproporcjonowania są pewnymi szczególnymi przypadkami reakcji redoks. |
Zadanie 18
Dysponując potencjałami standardowymi następujących reakcji połówkowych zapisz równanie reakcji redoks, która przebiegałaby w sposób samorzutny. Wskaż indywiduum chemiczne, które pełni rolę utleniacza i reduktora w tej reakcji.
NO3ー+ 4H+ + 3eー ⟶ NO + 2H2O | E° = 0,96 V |
N2 + 5H+ + 4eー ⟶ N2H5+ | E° = – 0,23 V |
Równanie reakcji:
………………………………………………………………………………………………………………………………
Utleniacz | Reduktor |
---|---|
Zadanie 19
Określ stopnie utlenienia atomów węgla w cząsteczce kwasu propanowego. Wypełnij tabelę, wpisując stopień utlenienia atomu węgla, którego symbol został zaznaczony.
CH3-CH2-COOH | CH3–CH2-COOH | CH3-CH2–COOH | |
Stopień utlenienia |
Zadanie 20
Wybierz z podanych cząsteczki lub jony spełniające podane warunki. Wpisz je do odpowiednich rubryk w tabeli.
MnO4−, S2−, SO32−, H+, Cu+, MnO42−, Ag+, O22−, NO2−, NH4+
Wybrane cząsteczki lub jony | |
---|---|
Te jony proste w reakcjach redoks mogą pełnić rolę wyłącznie utleniacza. | |
Ten jon manganu w reakcjach redoks jest wyłącznie utleniaczem. | |
Siarka i azot mogą występować na różnych stopniach utlenienia. Z podanych cząsteczek wybierz takie, w których pierwiastki mogą się tylko utlenić. | |
Wybierz z podanych cząsteczek lub jonów ten lub te, w których len występuje na -I stopniu utlenienia. |